Magg4 interviewed XR-Masters on Updates about AR/VR technologies

Magg4 interviewed XR-Masters CEO (in Turkish) on Updates about AR/VR technologies, with the main question being:

We are going through a period when the transformation with Industry 4.0 spreads to all areas. Where does VR and AR technology stand?

XR-Masters CEO Ali Hantal responded to the above question and follow-ups, where the magazine higlighted this quote:

“… shows us that the AR will be very important in the coming days. The entire AR-VR market of $ 9-10 billion is expected to reach $ 215 billion in 2-3 years; it is anticipated that this growth will be achieved by developing the existing technology and reaching more people and more affordable prices…”

To read more please visit: https://magg4.com/vr-ar-teknolojilerinde-neler-oluyor/

or view the interview below:

ARTICLE:

Endüstri 4.0 ile dönüşümün her alana sirayet ettiği bir dönemden geçmekteyiz. VR ve AR teknolojileri bu dönüşümün neresinde durmakta?

Endüstri 4.0, güncel konulardan biri ve aynı anda 6-7 kolda bir devrim gerçekleşmekte. Bunlar; yapay zekâ, nanoteknoloji, büyük veri, IoT ve bir de bizim hikâye anlatımı dediğimiz AR ve VR alanında yaşanan devrimler. Bu konuların hepsi bir bütün olarak büyük bir gelecek vaat ediyor ve dünyada müthiş bir dönüşüm var. Bundan 15-20 yıl sonra bugünlere baktığımızda bunu daha da net göreceğiz. Hem 3. Endüstriyel Devrimi hem de bunu gördüğümüz için şanslı bir jenerasyon olduğumuzu düşünüyorum.

AR ve VR, IoT ve yapay zekâ ile yakın ilişki içerisinde. Nesneler akıllandıkça iki boyutlu ekranlar yerine küresel ve bizi tamamen içine alan bir kullanıcı ara yüzüne geçişe başladık. Örnek olarak, IoT teknolojisi sayesinde bir bardağın içindeki sıvının ısısını anlık ölçebiliyoruz, bu bize mesaj ya da e-posta formatında bir metin olarak geliyor ya da bir AR mobil uygulaması ile bardağa baktığınızda, içindeki sıvı hakkında üzerinde yer alan artırılmış etiketle sıvı ısısı hakkında bilgi verdiğini düşünün. Dolayısıyla siz etrafa bakarken nesneler sizinle konuşuyor olacak. Bu mobille olabileceği gibi AR gözlükleriyle de olabilir.

Yapay zekâ tarafında; gözlükler ve cep telefonları etrafındaki nesneleri tanımasıyla beraber derinlik ve çevresel kameralarla bütün ortamın 3D modelini yakalama özelliğine geçmiş durumdayız. Diyelim ki bir AR gözlüğüyle laptop açma eğitimine başladık, gözlük size “Lütfen A tuşuna basın,” diyor ve sizin A tuşuna basıp basmadığınızı eylem anında bildirebiliyoruz. Yapay zekâ, AR ve IoT birlikte dünyada çok büyük değişikliklere yol açacaklar. Endüstri 4.0’da bu üç öğe çok yakın çalışacak diye düşünüyorum.

Hikâye anlatımı devriminden söz ettiniz. Bu konuyu biraz açar mısınız?

Günümüzde, 360 videolar, “stitching” gibi yeni terminolojiler var. Farklı kameraların sağladığı 6 lensle monopodda çekilmiş görüntüyü birleştiriyorsunuz. Eiffel Kulesi’nin üzerinde geçen bir filmi izlerken, bu teknoloji sayesinde filmdeki sahne yerine dışarı bakabilecek duruma geliyorsunuz. Dolayısıyla, film sektöründe hikâye anlatımı kökünden değişecek. Başka bir gelişme ise “gaze activated content”. Yine film üzerinden gidecek olursak; filmde hareketsiz duran bir kişiye “siz” baktığınızda “size” el sallayabilecek. Bu da aynı filmi farklı kişilerin farklı şekillerde deneyimlemesi anlamına geliyor. Star Wars izlediğinizi düşünün, bu sahneyi Luke Skywalker gözünden izlemek istiyorum dediğinizde bunu yapma şansınız olacak.

Sizi tamamen içine alan özelliğiyle VR gözlükleri, kendinizi bambaşka bir yerde bulmanızı sağlıyor. Artık içerik, sizin bulunmak istediğiniz yerde sizle beraber olabilir. Üniversite başvurularınız sonrası alacağınız kabul mektubunu VR gözlüğüyle görebilir ve kendinizi gelecekteki sınıf arkadaşlarınız ve hocalarınızla aynı yerde görebilirsiniz. Yani hem hikâye anlatmak hem de eğitim ve bağlantılı birçok alanda büyük bir değişim yaşanacak. Bu değişimler, markaların da yararlanabileceği büyük avantajları barındırıyor.

XR-Masters olarak ne gibi hizmetler sunuyorsunuz?

Yaklaşık 4 yıl önce Silikon Vadisi’nde sanal gerçeklik kullanımını çalışmaya başladık. Öncesinde VR gözlükleri denemiştim; ancak gecikmeler söz konusuydu, başınızı hareket ettirdiğinizde dünya sizinle beraber dönmüyordu. Bugün de var olan bu durum, mide bulantısı gibi rahatsızlıklara yol açabiliyordu ve oryantasyon anlamında mantıklı bir deneyim yaşatmıyordu. Buradan hareketle 4 yıldır Ar-Ge çalışmaları yürütüyoruz, Washington DC, Silikon Vadisi ve İstanbul’da ofislerimiz var. Özellikle Türkiye’de bu pazara ilk giren firmalardan olduğumuz için Ar-Ge konusunda hem Microsoft hem de Samsung’un stratejik ortaklarından biriyiz. Bunun dışında farklı firmalara hizmetler verdik.

Turkcell’in ilk VR ve ilk AR içerik sağlayıcısıyız; Türkiye’deki üniversitelerimizin VR kampüs turlarını Turkcell’le beraber gerçekleştirdik. Ayrıca Turkcell IT ekibiyle birlikte Turkcell CEO’sunun raporları holografik ve “immersive” olarak görüntüleyebilmesi için bir Hololens DashRoom (Augmented Dashroom) uygulaması geliştirdik. Opet, EnerjiSa, İş Bankası, Türkiye Basketbol Federasyonu ve Sanko Holding gibi birçok firmanın AR ve VR çözümlerinde destek verdik. Biz kendimizi tam hizmet artırılmış ve sanal gerçeklik ajansı olarak tanımlıyoruz; iş ortaklarımıza, AR ve VR noktasında kendilerini bu yeni devrime adapte etme noktalarında her konuda hem danışmanlık hizmeti hem de bu platformlarda çözümler sunuyoruz.

Bu teknolojiler bahsettiğiniz üzere pek çok farklı alanlarda kullanabiliyorlar. Bu alanlar nelerdir?

Alan çok geniş. VR sadece simüle ediyor, bu da en çok eğlence sektöründe kullanılıyor. Örneğin Playstation hızlıca bir VR gözlüğü çıkardı. Bir başka kullanımı eğitim alanında; VR teknolojisi zor ve tehlikeli alanların yaratıldığı ve kişilerin bu noktada riske girmeden gerçekten oradaymış hissiyatını yaşatan müthiş bir eğitim aracına dönüştü.

Askeri eğitimler ve itfaiye eğitimleri konusunda büyük bir devrim diyebiliriz. Diğer alanı, pazarlama ve satış; yukarıda bahsettiğim kampüs turu bu alan içinde değerlendirilebilir. Birçok öğrenci üniversitenin kampüsünü görmeden tercihini yapıyor ve ancak okula başladığında kampüsü de görebiliyor. Şimdiki teknolojiyle öğrenciler, akıllı telefonu ve ufak bir gözlük vasıtasıyla kendi evinde kampüsü gezebilir. Aynı durum fabrika turları için de geçerli; şirketler etkinliklere veya tanıtıma gittiklerinde yanlarında sayfalarca katalog götürmek durumunda kalıyorlar. Şu anda hologramlarla fabrikanın geneline, AR ile broşürün üzerindeki ürünlerin özelliklerine ya da VR ile fabrika turuna yanımızda götürdüğümüz cihazlarla erişebilir haldeyiz.

AR tarafında ise daha geniş bir kullanım alanı var; bir ürünün görmediğiniz parçalarını görselleştirmenize yardımcı oluyor. Bir uzaktan kumandaya baktığınızda içini görmeniz mümkün değilken AR gözlüğüyle baktığınızda içindeki parçaların görselleştirilmesiyle ürünü çok daha iyi tanır hale gelebiliyorsunuz. Medikal alanda düşündüğünüzde; röntgen teknolojisinin yerine geçecek bir AR gözlüğü çığır açıcı olacaktır. İkincisi, size destek olup yol gösterebiliyor.

Yaptığımız Ar-Ge çalışmalarında kullanım kılavuzu yerine ürünlerin kullanımında yönlendirici bir sistemi rahatlıkla kurabiliyoruz. Hem sesli hem görsel olarak sağlanan içeriklerle yeni cihaz kullanımında hata yapma ihtimalinizi bir hayli düşürüyor. Üçüncüsü, bir cihaza AR ile holografik bir panel üzerinden komut verebiliyorsunuz. Yani, görselleştirdik, eğitim aldık ve uyguladık, sonrasında uzaktaki bir cihaza önümüzdeki sanal bir panel üzerinden komut vermeye başlayabiliyoruz. Bunları toparlarsak, dünyada yaptığımız her fonksiyonun değişme durumu söz konusu olmaya başladı, kullandığımız her ara yüz küresel ve bizi etrafına alan bir şekle bürünecek. Büyük bir değişim olacak ve bu sebeple çok heyecanlıyız.

Gerçekten heyecan verici. Bu teknolojilerin gelişimi nasıl olacak? Günlük hayatımızdaki kullanımıyla ilgili neler öngörüyorsunuz?

Bugünkü VR ve AR cihazları, 25 yıl önceki büyük kasalı bilgisayarlara çok benziyor. Bu bakımdan gelişmeye çok açık ve pahalılar. Fakat Apple’ın AR kit ve Android’in AR core özellikleriyle akıllı mobil cihazlar ciddi anlamda AR’a hazır hale geldi.

Bu, önümüzdeki günlerde AR’ın çok önemli yol alacağını bize gösteriyor. 9-10 milyar dolar olan AR-VR pazarının tamamının 2-3 yıl içerisinde 215 milyar dolara ulaşması bekleniyor; var olan teknolojinin gelişerek daha fazla kişiye ve daha uygun fiyatlarla ulaşmasıyla bu büyümenin yaşanacağı öngörülüyor.

Burada VR ile AR’ı ayrı düşünmek gerekli. VR çok ses getirdi ve herkes denemek istedi; fakat VR cardboard’ların üretim kalitesine bağlı olarak bir düşüş yaşandı. Kullanılan lens çok önemli, Türkiye’de dağıtılan cardboard’larda kaliteli lensler kullanılmadığı zamanlarda bir deneyim eksikliği yaşanıyordu. Aynı zamanda cardboard’lar taşımaya elverişli cihazlar değillerdi; bükülüyor ve büküldüğü zaman kullanılamıyordu. Dolayısıyla bu iyi bir başlangıç olmadı. İkinci problem ise kendi başına bir VR gözlüğü olmamasıydı, cep telefonunu ya da bilgisayara ihtiyacınız vardı.

Şimdi bu ikisinin de çözümü var: Mini VR Glass denilen, cebimizde taşıyabildiğimiz plastik bir cihazla herhangi bir akıllı telefonu VR cihazı haline getirebiliyorsunuz. Bu yaygınlaşacak, uygun fiyatlı olduğu için de kullanımı artıracak. Facebook’un 1 Mayıs’taki geliştirici zirvesinde çıkarılan Oculus Go veya Google ile Lenovo’nun birlikte yaptığı Mirage bu yeni cihazlara örnek. Oculus Go, kendi başına bir VR gözlüğü ve satış fiyatı 199$ olarak belirlendi. Bu tarz cihazların artışıyla VR’ın önünün daha da açılacağını düşünüyorum.

AR gözlüklerinde ise gidecek yerimiz var; gözlükler giyilebilir bilgisayar özelliği taşıdığı için bir hololensin sadece geliştiricilere özel fiyatı bile 3000$, dolayısıyla bu yayılmayı engelliyor. Fakat, bu aksaklıklar yavaş yavaş giderilecek ve sonunda inancımız, hayal ettiğimiz ve bilimkurgu filmlerinde gördüğümüz üzere lens olarak takılabilir hale gelecek. Bu lenslerle, dünyada her şeyi artırılmış olarak görebileceğiz. Tabii ki bugün için bir hayal ama bundan 20 yıl evvel mümkün değil dediğimiz teknolojiler bugün nasıl normalleştiyse bu teknolojiler için de benzer bir süreç olacağını düşünüyorum.

Son olarak, Türkiye’de bu teknolojinin durumu nedir? Bu alanda çalışmak isteyen gençlere neler önerirsiniz?

Bu konu çok önemli, dile getirdiğiniz için teşekkür ederim. İçinde olduğumuz bu bütünlüklü teknolojik devrimlerde, AR ve VR’ın bir özelliği var: bize bir alan açıyor. Türkiye’de 30 milyondan fazla 30 yaş altı genç var, bu genç nüfus çok önemli bir potansiyel. Bugün biz, XR-Masters olarak bir kişiyi 360 video çekimini ve sonrasında bunun montajını yapabilecek seviyeye yaklaşık 2 ayda getirebiliyoruz. 1 aylık pratik süreciyle beraber 3 ay içinde VR montajı yapacak, yani 360 video ile içerik üretecek kişileri eğitebiliyoruz. Günümüz dünyasında gençler maraton koşucusu değiller, kısa mesafe koşucusu olarak ve koşu sonrası bir kazanım beklentisiyle hareket ediyorlar. 360 videoyla biz gençlerimize “Ben VR içeriği geliştiriyorum,” dedirtebiliriz. Sonrasında Unity ve Unreal Engine gibi program eğitimleri sayesinde hem AR hem VR uygulama ve içeriği geliştiren gençler yetiştirebiliriz.

Hindistan‘ın IT denince akla ilk gelen ülkelerden biri olmasının sebebi, bu teknolojilere erken yatırım yapması ve gençleri buraya kanalize etmesiydi. Kalkınma Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu konularla ilgili olduğunu biliyoruz ve takip ediyoruz. Biz de Türkiye olarak bunu yapabilirsek, gençlerimizin dünyadaki AR-VR konusunda bir boşluğu dolduran ve aranan iş gücü olabileceğine inanıyoruz. Türk insanı analitiktir ve teknolojiye çok çabuk ayak uydurur. Yeter ki hem üniversitelerimizde hem de liselerimizde bu eğitimlerin önü açılsın, devlet bu noktada bütçe ayırsın. Bu şekilde geleceğin Hindistan’ı olma yönünde, gençlerimizi yaşanacak devrimde aranan ve dünyanın her yerinde iş bulabilecek hale getirmek üzere müthiş bir fırsat görüyoruz ve bu konuda çok heyecanlıyız.

XR-Masters Developer Society (XDS) adını verdiğimiz yeni bir grubumuz var ve her çeyrekte bir workshop düzenleyerek, gençleri seviyelerine göre alıp gerekli bilgileri verip bu konularda ilgilerini artırmayı ve hızlanmayı planlıyoruz. Aynı zamanda bu workshoplarda kendilerini gösteren kişilerle sonrasında birlikte çalışmayı düşünüyoruz. Bu yeni oluşturduğumuz grup ile ilgili arkadaşları sitemiz XR-Masters.com/vds üzerinden kayıt yapmaya davet ediyoruz.